Rodzaje próchnicy – jak je rozpoznać i dlaczego nie wolno ich lekceważyć?

Próchnica to jedna z najczęstszych chorób jamy ustnej. Rozwija się powoli i długo potrafi pozostać niezauważona. Mimo że kojarzy się głównie z ubytkami w zębach, jej przebieg i forma znacznie się od siebie różnią. W zależności od miejsca występowania, stopnia zaawansowania oraz wieku pacjenta, wyróżnia się kilka rodzajów próchnicy.

Nieprawidłowa higiena – najczęstsza przyczyna próchnicy

Ten typ próchnicy pojawia się najczęściej w miejscach łatwo dostępnych do czyszczenia – na gładkich powierzchniach zębów. Rozwija się wolno i zazwyczaj jest łatwa do zauważenia, szczególnie przy regularnych wizytach u stomatologa. Często zaczyna się jako białe plamki, które z czasem ciemnieją i przechodzą w aktywne ubytki. Próchnica powierzchni gładkich najczęściej dotyczy dzieci i młodzieży, szczególnie jeśli higiena jamy ustnej pozostawia wiele do życzenia.

Najczęstsze miejsca, w których rozwija się próchnica

To jedna z najczęstszych form próchnicy. Bruzdy i zagłębienia na powierzchniach żujących zębów trzonowych są miejscem, w którym bardzo łatwo gromadzą się resztki jedzenia i bakterie. Nawet dokładne szczotkowanie nie zawsze pozwala całkowicie usunąć zanieczyszczeń i bakterii. Z tego powodu u dzieci często stosuje się zabieg lakowania zębów, który zabezpiecza bruzdy i znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy.

Nie tylko korony – inne rodzaje próchnicy

Ten rodzaj próchnicy pojawia się zwykle u osób dorosłych i starszych, zwłaszcza tych z odsłoniętymi szyjkami zębowymi. Może być konsekwencją recesji dziąseł lub długotrwałego zaniedbania higieny jamy ustnej. Próchnica korzenia rozwija się bardzo szybko, ponieważ cement korzeniowy jest mniej odporny na działanie bakterii niż szkliwo. Wczesne objawy są trudne do zauważenia bez specjalistycznego badania, dlatego tak ważne są regularne kontrole u stomatologa.

Nawroty i ukryte miejsca

Pojawia się wokół istniejących już wypełnień lub koron protetycznych. Jest skutkiem nieszczelności materiału, niedokładnego oczyszczenia ubytku przed założeniem wypełnienia lub niewłaściwej higieny jamy ustnej. Próchnica wtórna jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ może rozwijać się pod wypełnieniem i przez długi czas nie dawać żadnych objawów bólowych. Jej leczenie bywa bardziej skomplikowane, często wymaga usunięcia starego wypełnienia i ponownego oczyszczenia zęba.

Rozwój choroby u najmłodszych pacjentów

Dotyczy najmłodszych pacjentów – niemowląt i małych dzieci. Rozwija się na skutek długotrwałego kontaktu zębów z płynami zawierającymi cukry, takimi jak mleko, soki czy słodkie herbatki, szczególnie jeśli dziecko zasypia z butelką. Zmiany zazwyczaj pojawiają się na górnych siekaczach i mają charakter bardzo agresywny. Szybka diagnoza i zmiana nawyków żywieniowych są kluczowe dla zahamowania rozwoju próchnicy butelkowej.

Jak chronić się przed próchnicą?

Podstawą profilaktyki jest codzienna higiena jamy ustnej. Dokładne szczotkowanie zębów dwa razy dziennie, używanie nici dentystycznej i płukanek. Równie istotna jest dieta uboga w cukry oraz regularne wizyty kontrolne u stomatologa. Wczesne wykrycie próchnicy znacząco zwiększa szanse na skuteczne i mało inwazyjne leczenie. Dobrze dobrana profilaktyka, zarówno domowa, jak i profesjonalna, skutecznie zahamuje rozwój choroby.

Jeśli zauważysz jakiekolwiek zmiany w kolorze szkliwa, nadwrażliwość lub ból – nie czekaj. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym łatwiej będzie uratować ząb przed poważnym leczeniem