Bolesne zmiany w obrębie błony śluzowej i jamy ustnej. Pleśniawki i afty – jak je odróżnić i skutecznie leczyć?

Zmiany w jamie ustnej w postaci bolesnych nadżerek lub białych nalotów utrudniają codzienne funkcjonowanie. Pleśniawki i afty to dolegliwości, które choć wyglądają podobnie, mają inne podłoże, wymagają odmiennego leczenia i często są mylone ze sobą.

Czym są pleśniawki?

Pleśniawki, czyli kandydoza jamy ustnej, to infekcja grzybicza wywoływana przez drożdżaki z rodzaju Candida albicans. Najczęściej pojawiają się u niemowląt, osób z obniżoną odpornością, a także u pacjentów po antybiotykoterapii lub noszących protezy zębowe. Charakterystycznym objawem są białe, mleczne naloty na języku, podniebieniu i wewnętrznych stronach policzków. Nalot przypomina resztki mleka, jednak po próbie jego usunięcia może pojawić się zaczerwienienie, a w skrajnych przypadkach nawet krwawienie.

Czym są afty?

Afty to bolesne nadżerki o białym lub żółtym środku i zaczerwienionym obrzeżu. Występują najczęściej na błonie śluzowej policzków, języka, dziąseł lub podniebienia miękkiego. W przeciwieństwie do pleśniawek nie są infekcją grzybiczą, lecz wynikiem reakcji autoimmunologicznej lub uszkodzenia śluzówki. Mogą pojawić się w efekcie stresu, niedoboru witamin (szczególnie B12, żelaza, kwasu foliowego), urazów mechanicznych, alergii pokarmowych lub na skutek zmian hormonalnych.

Pleśniawki czy afty? Jak odróżnić?

Pleśniawki zazwyczaj nie są bolesne w początkowym stadium, jednak mogą powodować pieczenie i dyskomfort w trakcie jedzenia. Są to zmiany bardziej powierzchowne i rozlane. Obejmują większą część błony śluzowej. Z kolei afty to pojedyncze, wyraźnie ograniczone nadżerki, które są bardzo bolesne, szczególnie przy dotyku, w trakcie mowy i podczas jedzenia. Występują raczej punktowo, mogą nawracać i mieć postać większych owrzodzeń.

Pleśniawki i afty – metody leczenia

W przypadku pleśniawek stosuje się preparaty przeciwgrzybicze w postaci żeli, zawiesin lub tabletek. Najczęściej zawierają nystatynę lub mikonazol. Ważne jest także leczenie przyczyny infekcji, np. odstawienie antybiotyków, poprawa higieny jamy ustnej, dezynfekcja protez. U dzieci często wystarcza miejscowe leczenie oraz właściwa troska o czystość smoczków i butelek.

Leczenie aft polega głównie na łagodzeniu objawów bólowych i przyspieszaniu gojenia. Pomocne są żele ochronne, płukanki z rumianku, szałwii, chlorheksydyny lub preparaty zawierające kwas hialuronowy. W przypadku częstych nawrotów warto wykonać badania krwi pod kątem niedoborów lub nietolerancji pokarmowych, a także skonsultować się z lekarzem internistą oraz stomatologiem.

Profilaktyka – jak zapobiegać nawrotom?

Kluczem do ograniczenia nawrotów pleśniawek i aft jest troska o higienę jamy ustnej, odpowiednia dieta oraz unikanie czynników drażniących. Warto ograniczyć spożycie cukru, który sprzyja rozwojowi grzybów, oraz zadbać o odpowiedni poziom witamin i minerałów. Unikanie ostrych, kwaśnych i twardych potraw pomoże również w zapobieganiu powstawaniu aft. Osoby noszące protezy powinny regularnie je czyścić i stosować specjalistyczne środki dezynfekujące.